Mnyaka Sururu Mboro na harakati za kulitaka Fuvu la Mangi Meli?

Mapinduzi ya Viwandani barani Ulaya yalijitokeza katika karne ya 18 hadi karne ya 19 ambapo yalitokea mabadiliko makubwa katika kilimo, utengenezaji wa bidhaa, uchimbaji wa madini na uchukuzi hali ambayo iliathiri kwa kiasi kikubwa uchumi, jamii na utamaduni wa watu. Yalianzia Uingereza na hatimaye kuenea Ulaya nzima, Amerika ya Kaskazini na mwishowe duniani kote.

Mwanzo wa Mapinduzi ya viwanda ulidokeza mabadiliko muhimu katika historia ya binadamu; karibu kila kipengele cha maisha ya kila siku hatimaye kiliathirika kwa njia fulani. Katika siasa za mataifa barani humo kuliongeza uhitaji wa mali ghafi kwa ajili ya viwanda hali iliyosababisha mataifa mbalimbali kutanua himaya zao. Miongoni mwa himaya iliyofikiwa ilikuwa ni Afrika.

Waingereza, Wareno, Wafaransa na Wajerumani walijikuta wakitafuta maeno ya kumiliki ili waweze kuendesha viwanda vyao na wakafanikiwa kwa kiasi kikubwa kumiliki. Walipofika walijikuta wakigongana wenyewe kwa wenyewe hali iliyowafanya wakae chini na kukubaliana kumiliki kwa mipaka.

Wakati wazungu wanagawana bara la Afrika kupitia Mkutano Mkuu wa Berlin mnamo mwaka 1884, Otto Van Bismarck ndiye aliyesimamia mkutano huo. Tanganyika ilichukuliwa na Wajerumani waliotawala hadi walipopigwa laza na Waingereza 1918.

Wajerumani walipokuja walikuta baadhi ya maeneo kuna tawala zenye nguvu, zilizokua na mfumo rasmi wa uongozi. Wao waliziita tawala za jadi.

Moja ya tawala iliyokua na nguvu katika ukanda huu wa Afrika Mashariki ni dola ya wachaga. Zilikuwepo nyingine zenye nguvu kama Himaya ya Sultani wa Zanzibar, dola ya Buganda, Wanyamwezi, Wangoni, Wahaya, Wahutu, Watutsi, Wahehe n.k

Wachaga walikuwapo  pembezoni mwa mlima Kilimanjaro kuanzia maeneo ya Rongai hadi Siha.

Eneo hili lilikua na mtawala mkuu mmoja (aliyeitwa Mangi Mkuu). Huyu alikuwa kama Rais ama Mfalme wa jamii hiyo.

Chini yake walikuwepo watawala wakuu wawakilishi wa majimbo. Hawa waliitwa 'Mangi Waitori'. Chini yao walikuwepo watawala wa wa maeneo madogo, hawa waliitwa Mangi kama vile Mangi Meli wa Old Moshi, Mangi Sina wa Kibosho, Mangi Salakana wa Useri.

Kwa mfano eneo kama Rombo lilikuwa na Mangi wengi. Alikuwepo Mangi wa Keni, Mangi wa Mashati, Mangi wa Mengwe. Lakini wote waliunganishwa na Mangi Mwitori wa Rombo. Vivyo hivyo katika maeneo mengine kama Kibosho, Machame, Siha, Old Moshi na Marangu.

MANGI MELI AWATISHA WAJERUMANI

Baada ya Ujerumani kuingia Tanganyika, upande wa kaskazini wa Koloni lao la Afrika ya Mashariki, walikuwepo Wachaga nao, chini ya Mangi Meli wa Moshi, walikataa katakata kutawaliwa na Wajerumani.

Katika jitihada za kuwaweka kwenye umiliki wao, serikali ya kikoloni ya Wajerumani ilipeleka jeshi la askari mkoani Kilimanjaro, lililoongozwa na Von Bulow akisaidiwa na Luteni Wolfrum.

Juni 1892 Jeshi hilo la Wajerumani lilishambuliwa na askari wa Mangi Meli waliolizingira kwa ghafla kutoka maoteoni ndani ya siku mbili walichemsha na Mangi Meli akaibuka mshindi.

Von  Bulow, Luteni Wolfrum pamoja na askari wengi wa Wajerumani waliuawa. Askari wa Kijerumani walionusurika walirudi haraka Marangu, mahali ambapo makao yao makuu yalikuwa yamehamishiwa.

Mangi Meli alikuwa na kamanda wake aliyefahamika kwa jina la Ndaskoi Msehiye Massamu ambaye alikuwa akiwaongoza wachagga kuvamia na kuteka mifugo katika milima ya Upareni na Taveta nchini Kenya.

Ndaskoi alikuwa akiishi Masamunyi ambako alijenga huko na ndugu zake wengi walikuwa wakiishi Msaranga, Old Moshi.

Agosti 1893 Wajerumani hawakukubali kirahisi kwani waliamua kuazima askari kutoka Unubi huko Sudan na wengine askari wa Kizulu kutoka Afrika Kusini ambao walipambana na Mangi Meli nao wakamshinda  kwa siku mbili.

Safari hii jeshi hilo la Wajerumani lilitokea pwani kuelekea Kilimanjaro, liliongozwa na Gavana mwenyewe Friedrich von Schele.

Baadhi ya Wamangi wa Uchaggani waliokuwa na uhasama na walichomekea na akakamatwa huko Tsudunyi akiwa na wafuasi wake 19 kisha kunyongwa. Kichwa chake kilikatwa na kupelekwa Ujerumani hakijarudi hadi leo.

MNYAKA SURURU MBORO NI NANI? 

Mnyaka Sururu Mboro ni mwalimu wa Kichaga na mwanaharakati kutoka nchini Tanzania ambaye taarifa zilizopo ni kwamba anaishi jijini Berlin, Ujerumani kwa takribani miaka 30 sasa.

Huyu ni miongoni mwa waanzilishi wa asasi isiyo ya kiserikali ya Berlin Postkolonial e.V ambayo imejikita katika kufanya utafiti kuhusu kumbukumbu mbalimbali za siri za kihistoria zilizofichwa katika mji huo mkuu wa Ujerumani.

Katika suala ya uanaharakati wake inaelezwa kwamba Mnyaka Sururu Mboro bado anaendelea kupigania majina ya mitaa nchini Tanzania hususani katika ardhi ya Uchagani kuwa na majina ya waafrika ambao waliwapinga wakoloni kukalia ardhi yao kimabavu.

Chanzo kimoja kilisema mwanaharakati huyu amekuwa akipambana kila kukicha kuhakikisha majina ya kiafrika yanapewa nafasi katika mitaa ili hata kizazi kijacho kipate kutambua uwepo wa waliopinga licha ya wengine kutofanikiwa.

Kazi yake mpaka sasa nchini Ujerumani ambayo ni shauku ya Mnyaka Sururu Mboro ni kuhakikisha anarudi nchini Tanzania akiwa na fuvu la Mangi Meli ambalo Wajerumani waliondoka nalo baada ya kumaliza utawala wao nchini.

Msukumo wa Wajerumani kupeleka mabaki ya watu wa Afrika ulipewa uzito na mwanaanthropolojia wa Ujerumani Felix von Luschan mnamo mwaka 1899 ambaye alipeleka ujumbe wake katika makoloni yaliyokaliwa na Ujerumani kupeleka mabaki hayo ili kusalia na ushahidi wa kianthropolojia.

Zaidi ya mafuvu 6,300 yalikusanywa na kupelekwa nchini humo. Binafsi nashiwishika na maneno ya Balozi wa Tanzania nchini Ujerumani Dkt. Abdallah Saleh Possi aliyoyasema mwaka 2018, “Kwa mawazo yangu, unapozungumza kuhusu miili ya binadamu unazungumza kuhusu utu wa mtu. Ni sawa na kusema ni kwa namna gani utu huo una umuhimu kwa Tanzania. Huwezi kuchukua mwili wa mtu kwa ajili ya utafiti.”

Maneno hayo ya mguso kuhusu utu wetu kama watanzania upo wapi na ndio sababu nauliza ni lini Mnyaka Sururu Mboro atarudi na fuvu la Mangi Meli ambalo alijitolea kwenda kulifuata huko Ujerumani. Pia serikali ya Ujerumani inatutazama vipi kwa sasa kama iliweza kurudisha la Mkwawa tunahitaji shujaa mwingine Mangi Meli aweze kurudi katika ardhi yetu ili tuweze kutunza kumbukumbu zetu na vizazi vyetu.

Nakuombea Mnyaka Sururu Mboro urudi mapema Tanzania mkononi ukiwa na Fuvu la Mangi Meli aliyesimama kutetea ardhi yake ya Uchagani dhidi ya Wajerumani. Kisha tutengeneze makumbusho ya kuhifadhi fuvu hilo na historia yake. Rudi Mnyaka Sururu Mboro, Rudi Mnyaka Sururu Mboro na Fuvu la Mangi Meli.