MAKTABA YA JAIZMELA: Walter Rodney ni nani?

Juni 13, 1980 alifariki dunia mwanazuoni na mwanamapinduzi aliyejipambanua kwa itikadi kali za kijamaa (Marxist) raia wa Guyana Walter Anthony Rodney. Mwanazuoni huyo alijikita katika kuonyesha namna Ubeberu, Ukoloni mamboleo na Uliberali mamboleo, ulivyoididimiza Afrika.

Rodney alikuwa mwanahistoria maarufu sana duniani na mwanaharakati wa kisiasa na msomu ambaye aliuawa mwaka 1980 huko Georgetown, Guyana akiwa na umri wa miaka 38. Alisoma katika chuo kikuu cha West Indies huko Jamaica na mnamo mwaka 1963 alihitimu shahada yake katika Historia na alishinda tuzo ya Sanaa katika kitengo chuoni hapo.

Aliuawa kwa bomu la kutegwa katika gari lake, ukiwa ni mwezi mmoja baada ya kutoka kusheherekea uhuru wa Zimbabwe. Wakati huo ulikuwa ni mgumu katika harakati za Kisiasa nchini humo. Aliacha mke aliyefahamika kwa jina la Patricia na watoto watatu. Kaka yake Donald Rodney alijeruhiwa katika mlipuko huo. Sajenti wa Jeshi la Ulinzi nchini Guyana aliyefahamika kwa jina la Gregory Smith alikaririwa akisema kuwa yeye ndiye aliyempa bomu Rodney lililomuua siku hiyo.

Baada ya kutekeleza mauaji hayo Smith alikimbiana kwenda uhamishoni French Guiana ambako alifariki dunia 2002. Ilikuwa ikiamini hivyo lakini haikuthibitishwa kwamba kuuawa kwake kulipangwa na Rais wa Guyana wakati huo Linden Forbes Burnham. Alirudi Guyana mnamo mwaka 1974 akitokea Tanzania.

Wakati Rodney akiwa nchini Tanzania kama Mhadhiri wa Chuo kikuu cha Dar es salaam alitumia muda wake mwingi katika shuguli za kimapambano kupinga ubeberu na Ukoloni uliokuwa ukiendelea kusini mwa jangwa la Sahara, bega kwa bega na baadhi ya wanafunzi wa mrengo wa kimapinduzi akiwemo Karimu Hirji mwenyewe.

Uhalisia wa fikra za Walter Rodney upo katika kitabu chake cha ‘Jinsi Ulaya iliyodumaza maendeleo ya Africa’ (How Europe Underdeveloped Africa) kitabu alichokiandika mwaka 1972,

Ni dhahiri kwamba hakuna njia mbadala yenye kufaa, unapohitaji kuielewa historia ya jamii fulani bila ya kuangalia historia ya mahusiano ya kijamii katika uzalishaji mali na umilikaji njia kuu za Uchumi, kwakuwa mfumo mzima wa Uzalishaji mali na umilikaji njia kuu za Uchumi ndio kiini cha migogoro katika historia ya mwanadamu toka kuwepo kwake.

Historia hiyo ndio msingi upelekeao uchambuzi yakinifu wa jamii sasa na badae. Hivyo basi hatuwezi jadili Afrika ya sasa pasipo kuitazama histroia yake katika vipindi vikuu vine; Kabla ya maingilio ya wageni kutoka ulaya(1500 A.D), Wakati wa mahusiano na wageni wa ulaya (1500-1884 A.D), Wakati wa Ukoloni mkongwe na Baada ya Uhuru. Katika vipindi hivyo vyote vinne ni kipindi kimoja tu cha kabla ya mwaka 1500 A.D bara letu la Afrika lilikuwa na ahuweni ya kupumua, kujiamlia huku likifuata njia yake ya kiustarabu katika maendeleo halisi ya binadamu.

Lakini baada ya miaka 1500 kile kilichoitwa ustarabu wa wazungu/ Ulaya yaani biashara ya utumwa, Ukoloni na ubeberu havijawahi kuicha Afrika na watu wake wakipumua. Biashara ya Utumwa ambayo kimsingi haikuwa biasahara bali ni Vurugu za kijamii ‘Social Violence’ (Rodney 1972) ilidumu kwa karne nne iliambatana na vifo vya mamiliioni ya Waafrika huku ikivuruga mpangilio wa kistarabu wa watu wa Afrika katika kujiletea maendeleo yao kama jamii huru.

Hata ukoloni nao ulipoanza rasmi uliitwa ni ustarabu mpya wa Kizungu wa kuwafundisha Waafrika namna ya kujitawala lakini kimsingi ulikuwa ni matokeo ya maendeleo ya Ubepari huko Ulaya, ambapo Wakulima wa Afrika na Wafanyakazi katika migodi, mashamba ya walowezi na watumishi wakiafrika katika serikali za kikoloni kupitia kile kilichozalishwa na jasho lao waliweza kuiendeleza Ulaya na watu wake huku kiasi kidogo kikibakizwa Afrika kwa ajili ya kujenga miundombinu ya kuendeleza unyonyaji huo wa Kikoloni.