LEONARD MASSAWE: Mchaga anayetaka akifa, kaburi lake lipandwe mti wa matunda

Neno ‘Firauni’ ni jina ambalo lilitumiwa kuonyesha wafalme wa Misri wa zamani; kama ulivyo msimbo wa Kaisari kwa wafalme wa Roma, Kisra kwa wafalme wa Fursi (Iran ya sasa) na Najashi kwa wafalme wa Uhabeshi (Ethiopia ya sasa).

Kwa mujibu wa Muhammad Jawad Mughniyya katika uchambuzi wake aliangazia neno Musa na kulipatia ufafanuzi ambapo ‘Mu’ lina maana ya maji na ‘Sa’ lina maana ya mti. Sababu kuu aliyoitaja alisema mama yake Musa alimweka katika sanduku, akalifunga kufuli na akalitupa katika mto Nile kwa kumhofia Firauni.

Waswahili tukaja na msemo wetu “Ukistaajabu ya Musa, Utaona ya Firauni.” Tukimaanisha kuna baadhi ya mambo yanaweza kukufanya ukashangaa na kushangaa pindi unapostaajabu lile unakutana na hili.

Ni kawaida kwa makabila mengi nchini kuzika miili ya wapendwa wao katika mikoa au maeneo ya asili ya ukoo au familia husika. Ndio maana baadhi ya watu wanapofariki dunia husafirishwa na kupelekwa kuzikwa katika mikoa yao ya asili. Moja ya makabila yenye utamaduni huo ni Wachaga kutoka katika Mkoa wa Kilimanjaro.

Katika jamii ya Wachaga mkoani Kilimanjaro, Mchagga akifariki taratibu za kumzika zinaandaliwa ambapo huoshwa vizuri na kuvishwa sanda ambayo mila za zamani ilikuwa ni ngozi ya mnyama, kaburi lilichimbwa la urefu kama wa mita sita kisha kutandazwa majani ya mgomba ndani ya kaburi na miti aina ya “sale” pembezoni mwa kaburi kisha marehemu anawekwa ndani yake akiwa ameketi akiutazama mlima Kilimanjaro kisha kufukia kwa kufuata utaratibu maalum.

Mila na desturi hizo zimedumu kwa muda mrefu lakini zimeathiriwa na mwingiliano wa tamaduni mbalimbali. Ujio wa dini na ustaraabu wa magharibi na mashariki umeathiri muundo huo wa kuzikana kwa wachaga ambapo Mchaga anapokufa anawekwa kwenye sanduku na taratibu nyingine za tamaduni hizo.

Katika makala haya tutamwangazia mwanaume mmoja wa Kijiji cha Kifuni, Kibosho mkoani Kilimanjaro ambaye ana umri wa miaka 64 aliyepania kwa udi na uvumba kwamba siku ya kufa kwake, siku hiyo hiyo akizikwa basi apandiwe mti wa matunda na baada ya mwaka mmoja watu waende wakavune mazao ya mti huo yaani matunda.

Kijiji cha Kifuni kipo umbali wa kilometa 20 kutoka mjini Moshi kwa njia ya Kibosho na unapokwenda kijijini hapo barabarani kumepambwa na mimea ya migomba na kahawa huko nyumba zikionekana na unachukua dakika kuangazia nyumba hizo cha Wachaga huwezi kukosa kuliona kaburi.

Hali ya ubaridi, na ukungu jua likiwa limefichwa na mawingu anaonekana mzee mmoja mwenye kimo cha futi 5 na inchi 7 akiwa amevaa koti kubwa la kujikinga na baridi na kofia ya asili ya waingereza ambazo hupendelea kuvaliwa na wazee (Kofia hiyo ambayo hufahamika kwa jina la Gatsby anaipendelea sana mzee huyo). Mzee huyo mweusi kwa rangi ya ngozi yake, uso wake mrefu na mashavu yenye dimples anakutana na mwandishi wa makala hii na kujitambulisha kwa jina la Leonard Massawe.

Mzee Massawe amekuwa akifahamika kwa jina la Lepaje kutokana na harakati zake katika utunzaji wa mazingira hususani kijijini kwao na Kilimanjaro kwa ujumla kupitia taasisi yake isiyo ya kiserikali ya Lepaje.

Mzee huyo na mwanaharakati huyo wa mazingira mkoani Kilimanjaro anasema kila akilala na akiamka akili yake ipo kwenye mazingira kuyageuza kuwa fursa wakati huo huo yakiendelea kuwa sehemu ya mapambano dhidi ya mabadiliko ya tabia nchini.

SABABU ZA KUTAKA KUPANDA MTI WA MATUNDA KWENYE KABURI LAKE

Watalaamu wa masuala ya uso wanasema uwepo wa ‘dimples’ katika uso wa mtu huwa unaashiria baadhi ya mambo kama; ubunifu, kazi, bahati, umakini, kwenda na wakati ukisasa, watu wenye furaha, na wenye uwezo.

Wasomi hao wanasema ubunifu kwa watu wenye dimples ni asilimia 77 na kuyatendea kazi wanayoyabuni hufikia asilimia 77.

Ubunifu ndio chanzo kikubwa cha mzee huyo kuona fursa ya makaburi katika ardhi ya Uchagani ambayo imekuwa ikishikiliwa na mila zaidi kuliko kwenda na wakati uliopo.

 “Mimi nimewaambia familia yangu pindi nitakapokufa, mwanangu nitakapokufa naomba nipandiwe mti wa parachichi kikonyo, ili matunda yakishakomaa watu wachume wawe na uchumi mzuri kwani hatuwezi kwenda kama uchumi wetu upo chini wakati huo huo tunashindwa kuzitumia fursa, ” anasema Massawe.

Aidha Massawe anawahimiza Wachaga wenzake kuachana na tabia ya kuishi kwa mazoea, huku akisisitiza kuwa kuna mazoea mengine hayawezi kuitoa jamii katika lindi la umaskini.

“Ninaishauri jamii kuanza kubadilisha mitazamo yao kuwa mpendwa wao anapofariki wanaanza maandalizi ya kumjengea kaburi, wanachotakiwa kwa sasa ni kujenga  mazoea ya kuotesha miti ya maparachichi, machungwa na mipapai,”anasema Massawe.

MTAZAMO WA MTI WA MATUNDA KABURI KAMA FURSA UMEPOKELEWAJE?

Watu mbalimbali kuanzia kijijini kwake Kifuni na Kilimanjaro yote wanatofautiana katika suala hilo huku walio wengi wakimuona mzee huyo kama anazeeka vibaya kwani inaonyesha namna anavyoshindwa kuheshimu mila na desturi za mababu zake wa Kichaga.

“Unajua kuna wazee wengine wanazeeka vibaya ndugu mwandishi, sasa unaanza kupanda mti wa matunda kaburini halafu baadaye uje uuvune na ule tena, yaani mimi nikijua haya mapapai, maparachichi yametoka hapo sijui itakuwaje,” anasema Deodatus wa Kifuni.

Kwa upande wake mwanadada aliyejitambulisha kwa jina la Glory mkazi wa Moshi anasema ulimwengu uliopo ni wa kuziangalia fursa zinazopatikana kwa ajili maendeleo badala ya kukalia mila na desturi ambazo hazina mashiko.

“Unajua unaweza ukawa umesoma lakini huna uwezo wa kukabiliana na mazingira lakini ukiwa mbunifu haijalishi utakabiliana na mazingira kama ambavyo Mzee Massawe ameiona fursa hiyo, mazoea kitu kibaya sana,” anasema Glory.

Mzee Leonard Massawe alizaliwa Mei 5, 1956 katika kijiji cha Kifuni, tarafa ya Kibosho Magharibi, Wilayani Moshi. Alifunga ndoa katika Kanisa la Utukufu wa Msalaba huko Umbwe akiwa na umri wa miaka 44 na amefanikiwa kuzaa watoto watano na ana wajukuu watano.