MAKTABA YA JAIZMELA: Nero ni nani?

Juni 9, 68 alifariki dunia mtawala wa Rumi aliyefahamika kwa jina la Nero. Mtawala huyu aliitawala Rumi yote kutoka mwaka 54 hadi kifo chake.

Nero alikuwa mtawala wa mwisho kutoka ukoo wa Julio-Claudia. Nero aliasiliwa na mjomba wake mkubwa na baadaye akawa mrithi na aliyekalia kiti cha kuliongoza dola hilo.

Nero aliingia madaraka na kukubaliana ulinzi wa bodigadi kutoka Jeshi la Kifalme ambao walikuwa na kazi ya kuwalinda watawala wa Kirumi. Walinzi hao walikuwa katika kikosi cha kijeshi chenye mafunzo ya hali ya juu kilichofahamika kama Praetorian.

Mama yake Nero aliyefahamika kwa jina la Julia Agrippina maarufu Agrippina the Younger alishikilia maisha na hatima ya Nero kwa miaka ya mwanzoni ya maisha yake. Miaka ya mwanzoni ya utawala wake Nero, maelekezo mengi alikuwa akiyapokea kutoka kwa watu watatu ambao walimfanya awe imara. Mama yake, mwalimu wake aliyefahamika kwa jina la Lucius Annaeus Seneca na bodigadi mkuu kutoka Praetorian aliyefahamika kwa jina la Sextus Afranius Burrus.

Kadri miaka ilivyozidi kwenda Nero alianza kusimama na kujitegemea katika serikali na sera zake za kigeni. Aidha wakati wa utawala wake Nero alikuwa na wasiwasi na Jenerali Corbulo ambaye alifanya vizuri katika vita na kuingia mikataba ya amani na Dola la Parthian katika umiliki wa Armenia.

Jenerali Corbulo aliogopeka hasa hatua iliyomfanya Nero amuaru ajiue. Lakini kabla hajafanya hivyo Jenerali Corbulo alisema maneno haya, “Nina thamani” kisha akauangukia upanga na kufa.

Pia alikuwa na Jenerali mwingine mahiri aliyefahamika kwa jina la Suetonius Paulinus ambaye aliongoza mapambano ya kumwangusha Malkia Boudica huko nchini Uingereza.

Licha ya falme nyingine kutaka kuonyesha uwezo wao mbele yake Nero aliendelea na mipango ya ndani ya kuijenga Rumi ikiwamo kutafuta diplomasia na dola nyingine, kufanya biashara na kuiweka Rumi kiutamaduni zaidi akiamuru ujenzi wa kumbi za starehe na muziki pia kukuza michezo. Hata hivyo bado utawala wa Nero unachukuliwa kuwa ulikuwa wa kikatili.

Mnamo mwaka 68 Gavana wa Gaulish (Gallia Lugdunensis) aliyefahamika kwa jina la Vindex aliamua kumpindua Nero. Katika jaribio hilo lililoshindwa Vindex alisaidiwa na Galba ambaye alikuwa Gavana wa Tarraconensis upande wa Hispania.

Hata hivyo Nero alikimbia Rome wakati ambao mamlaka za kiraia na kijeshi zilipomchagua Galba kuwa mtawala wa Rumi. Nero aliamua kujiua Juni 9, 68 baada ya kuona kuwa anahukumiwa pasipo mlalamikaji (trial in absentia) na kwamba aliona akihukumiwa mbele ya hadhira kama adui wa umma.

Kitendo cha kujiua kilimweka Nero kuwa mtawala wa kwanza wa Rumi kujiua. Kifo chake kilianzisha kipindi kingine kigumu kwa Dola la Rumi ambapo vita vya wenyewe kwa wenyewe vilianza ambapo watawala wanne waliwania nafasi ya uongozi.

Watawala wanne waliongoza Rumi kwa kufuatana ambao ni  Galba (68-69), Otho (69), Vitellius (69), na Vespasian (69-79). Utawala huo uliibua vita ya kwanza ya wenyewe kwa wenyewe tangu kifo cha Mark Antony mnamo mwaka 30 KK. 

Unaweza kuona kati ya Juni mwaka 68 na Desemba 69 Galba, Otho na Vitellius waliinuka na kuanguka na baadaye aliibuka Vespasian aliyeanzisha ukoo wa Flavian ambao ulianza kushika dola.