MAKTABA YA JAIZMELA: Mohamed Siad Barre ni nani?

Januari 2, 1995 alifariki dunia mwanasiasa wa Somalia ambaye alikuwa Rais wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Somalia kutoka mwaka 1969 hadi 1991 Jenerali Siad Barre. 

Alipokimbia taifa hilo baada ya jaribio la mapinduzi ya kijeshi kufanyika mjini Mogadishu Siad Barre alijificha kusini magharibi mwa Somalia katika mkoa wa Gedo ambako ndiko alikokulia. 

Akiwa huko alifanya harakati za kutaka kurudi tena madarakani na inaelezwa mara mbili alirudi katika makao makuu ya taifa hilo ili aweze kuchukua tena lakini Mei 1991 alishindwa na majeshi ya Jenerali Mohamed Farrah Aidid ambayo yalimfanya aishi uhamishoni. 

Barre alikwenda zake Nairobi nchini Kenya lakini makundi ya kiharakati nchini humo yalipinga ujio wake  na kwamba huenda serikali ya Kenya ilikuwa ikimuunga mkono. Kutokana na shinikizo hilo majuma mawili baadaye ilimbidi Siad Barre akimbilie Nigeria. Taarifa zinasema aliariki dunia Januari 2, 1995 jijini Lagos kwa shambulio la moyo na kuzikwa katika wilaya ya  Garbahaareey katika mkoa wa Gedo nchini Somalia.

Mohamed Siad Barre alizaliwa mnamo oktoba 6 mwaka 1919 katika kijiji cha Shilavo jimbo la Ogaden magharibi mwa Somalia akitokea kwenye kabila la Marehan, akiwa na umri wa miaka 10 Barre wazazi wake wote wawili walifariki hivyo alijikuta akiwa yatima katika umri huo mdogo.

Mohamed Siad Barre alianza elimu yake ya sekondari katika mji wa Liquu kusini mwa Somalia na baadaye mwaka 1940 alienda mjini Mogadishu kujiunga na elimu ya sekondari hata hivyo utaratibu ulimtaka kupitia kwanza jeshini hivyo akajiunga na jeshi chini ya ukoloni wa Italia, wakati huo ndiyo vita kuu ya pili ya dunia ilikuwa imelipuka mwaka 1939 hivyo Barre na yeye akalazimishwa kwenda vitani ambapo alienda nchini Kenya alipopigania kwenye jeshi la Italy na Ujerumani dhidi ya Uingereza na ufaransa.

Mwaka 1952 Barre alipata nafasi ya kuhudhuria mafunzo katika chuo cha kijeshi cha Carabinieri nchini Italia kwa miaka miwili na baadaye aliporudi Somalia alizidi kupanda vyeo kwenye jeshi, hadi kufikia mwaka 1960 Somalia ilipopata uhuru wake Barre aliteuliwa kuwa mkuu wa kikosi cha anga huku pia akifanywa kuwa mkuu wa jeshi msaidizi.

Muda wote huu akiwa jeshini Barre hakuacha kuonyesha mapenzi yake makubwa kwa mfumo wa kisoshalisti wa Urusi hali iliyochochea ukaribu wake na maofisa mbalimbali wa jeshi wa taifa hilo ambalo lilikuwa kitovu cha ujamaa ulimwenguni kwa kipindi kile.

Kufuatia mgogoro wa katiba nchini Somalia mwaka 1969 mwanajeshi wa cheo cha chini kabisa alimpiga risasi rais wa pili wa Somalia Abdirashid Ali Shermarke, tukio hili lilikuwa ni bahati ya mtende kwa Barre kwani kutokana na tabia yake ya kujiamini tena kuongea bila woga mbele ya wenzake hali iliyomjengea ushawishi mkubwa hivyo siku ya mazishi ya rais aliyeuawa Abdirashid Ali Shermarke oktoba 21 mwaka 1969 jeshi lilitwaa nchi katika mapinduzi yasiyo na umwagaji damu na Mohamed Siad Barre akafanywa rasmi kuwa rais wa tatu wa Jamhuri ya Somalia huku pia akifanywa kiongozi wa baraza la mapinduzi "Supreme Revolutionary Council" SRC.

Kuingia kwa Barre katika urais wa taifa kulibadili kabisa historia ya Somalia na pengine historia ya taifa hilo lililopo katika  Pembe ya Afrika kwani kutokana na tabia yake ya kujiamini kupindukia alitangaza rasmi mkakati wake wa kuijenga upya Somalia huku akidai kuwa anataka Somalia iwe taifa kubwa na pengine iogopwe ndani na nje ya Afrika.

Mwaka 1970 Barre aliitangaza Somalia kuwa taifa la kijamaa huku mwenyewe akiipaachika jina la "The Great Socialist Somali" ambapo aliamua kabisa kujiegemeza kwa Urusi akipokea misaada mingi ya kijeshi na kijamii, pia alianzisha matumizi ya lugha ya kisomali mashuleni na vyuoni huku akipinga lugha za kigeni hususani kingereza na kiitaliano. 

Huku akiwa anavalia gwanda la jeshi na miwani miyeusi ya jua Barre alitamka kwa sauti kubwa "sikuja kuwagawa Wasomalia bali kuwaunganisha , nitamheshimu kila msomali kwasababu anastahili heshima ila yeyote atakayethubutu kupinga utawala wangu litakalompata asilalamike."

Mwaka 1973 Barre alifanywa kuwa mwenyekiti wa OAU nafasi ambayo aliitumia vizuri kuimarisha jeshi lake kwa kujipatia silaha za kisasa kutoka Urusi kwa kutumia kkigezo cha kuharakisha ukombozi kwenye mataifa yaliyokuwa bado yakitawaliwa. Alianzisha vijiji vya ujamaa, akajenga barabara na kupiga marufuku ukabila nchini humo kwa kile alichodai wasomalia ni wamoja tu.

Mwaka 1976 Barre aliingia kwenye mgogoro na maswahiba zake Warusi, ili kuwaonyesha yeye si mtu wa kutishwa Barre aliwatimua wataalamu wote wa Kirusi waliokuwa nchini Somalia huku akisisitiza kuwa hawezi kutishwa wala kuogopa mtu yeyote kwasababu anaungwa mkono na wasomali wote.

Mwaka 1977 Barre alianza vituko vyake pale alipotaka kuongeza eneo la jimbo la Ogaden hali iliyomfanya kuvamia eneo la Ethiopia , hii ilichochea kile kilichoitwa vita ya Ogaden ambapo Urusi waliamua kuisaidia Ethiopia ili kumkomoa Barre, mwanzoni vikosi vya Barre vilipata ushindi hata hivyo mwaka 1978 Barre alizidiwa na kuamua kuliachia eneo hilo. Kutoka hapo Barre aliamua kujiegemeza kwa Marekani hali iliyomfanya kujiimarisha tena hata hivyo upinzani wa ndani ya nchi dhidi ya uongozi wake ulizidi mno.

Mwaka 1986 Barre alipata ajali kubwa ya gari mjini Mogadishu ambapo inaelezwa kuwa aligongwa na lori kufuatia mvua kubwa hivyo dereva wake kulivaa lori, Barre alijeruhiwa vibaya akapelekwa kulazwa nchini Saudi Arabia kwa miezi miwili huku makamu wake Luteni jenerali Mohamed Ali Samatar.

Baada ya kurejea nchini Somalia Barre alijitahidi kuonyesha kuwa bado anaweza kuendelea kuwatumikia wasomalia hata hivyo tayari vuguvugu la nani atamrithi lilipamba moto nchini humo huku wengi wakiamini hana uwezo tena wa kuendelea kuongoza taifa hilo.

Tangu kuondoka kwa Barre Somalia imetawaliwa na mapigano ya wenyewe kwa wenyewe

Mwaka 1988 uasi uliongezeka nchini Somalia hali iliyofanya maisha kuwa magumu mwishowe mwaka huohuo Barre alianza kuua watu hovyo hali iliyokoleza chuki dhidi yake. Mnamo Januari 26 mwaka 1991 vikosi vya bwana wa vita aliyefahamika kama Mohamed Farrah Aidid vilifanikiwa kumpindua Barre.

Mohamed Siad Barre atakumbukwa zaidi kwa kauli yake maarufu aliyowahi kuitoa alipokuwa ukingoni mwa utawala wake kabla ya kuangushwa ambapo alisema "nilipokuja Mogadishu nilikuta waitalia wamejenga barabara moja mkinilazimisha kuachia madaraka basi hali itarudi kama awali lakini pia kumbukeni kuwa mimi nimepata madaraka kwa bunduki hivyo nitaondoka kwa bunduki pia".

Imetayarishwa na Jabir Johnson........Januari 2, 2020.