“Tuungane pamoja kupaza sauti za Wazee”

Kunyanyaswa kwa wazee ni tendo la kukusudia, au kushindwa kutenda, na mlezi au mtu mwingine katika uhusiano unaohusisha matarajio ya uaminifu ambayo husababisha au hufanya hatari ya kuumiza kwa mtu mzee.

Juni 15 kila mwaka dunia huadhimisha siku ya Kuelimisha na Kupinga Ukatili au Unyanyasaji kwa Wazee.

Wazee ni hazina muhimu katika kila jamii. Kisheria na kitamaduni wazee ni watu ambao umri wao ni kuanzia miaka 60 na kuendelea.

Hata serikali inataka mwajiriwa akifika miaka 60 aweze kustaafu. Hata hivyo kumekuwa na vitendo ambavyo wazee hawa wamekuwa wakifanyiwa wamekuwa wakipigwa, wakitukanwa, wakitengwa, wakinyanyaswa kingono, wakinyang’anywa mali zao, nyaraka zao muhimu na baadhi ya watu katika jamii zetu.

Nchini Tanzania mauaji ya wazee ambao ni vikongwe yametia doa kwa kiasi kikubwa katika medani ya kimataifa.

AINA ZA UNYANYASAJI WAZEE

Unyanyasaji wa kimwili:

Matumizi ya nguvu ya kimwili ambayo husababishwa na magonjwa mazuri au ya muda mrefu, maumivu ya kimwili, maumivu ya kimwili, uharibifu wa kazi, dhiki, au kifo. Unyanyasaji wa kimwili unaweza kujumuisha, lakini sio mdogo, vitendo vya ukatili kama vile kupiga (au bila kitu au silaha), kupiga, kukata, kusukuma, kupiga makofi, na kuwaka.

Unyanyasaji wa kijinsia au ngono isiyofaa: Ushirikiano wa kulazimishwa au usiohitajika (kugusa na kutenda yasiyo ya kugusa) ya aina yoyote na mtu mzee.

Imekamilishwa au kujaribu kuwasiliana kati ya uume na vulva au uume na anus inayohusisha kupenya. Kufanya ngono ya mdomo, Uingizaji wa mkono, kidole, au kitu kingine katika sehemu za siri. Kugusa kwa makusudi, kwa moja kwa moja au kwa njia ya mavazi, ya genitalia, anus, groin, kifua, ndani ya mguu, au makalio. Vitendo hivi vya unyanyasaji wa kijinsia kwa wazee vimekuwa vikifanyika lakini kumekuwa na hofu ya utoaji wa taarifa kwa waliotendewa.

Uhisia wa kihisia au Kisaikolojia:

Tabia ya Matusi au isiyo ya kawaida ambayo husababisha maumivu makali, maumivu ya akili, hofu, au dhiki. Mifano ni pamoja na tabia za kudhalilisha (kwa mfano, majina ya wito au matusi), kutishia (kwa mfano, kuonyesha nia ya kuanzisha uwekaji wa nyumbani kwa uuguzi), kujitenga (kwa mfano, kutengwa kutoka kwa familia au marafiki), au kudhibiti (kwa mfano, kuzuia upatikanaji wa usafiri, simu, pesa au resource nyingine.

Kujali:

Kushindwa kwa mlezi au mtu mwingine mwenye jukumu kulinda mzee kutokana na madhara, au kushindwa kukutana na mahitaji ya huduma muhimu ya matibabu, lishe, usafi, nguo, shughuli za msingi za maisha ya kila siku au makao, ambayo husababisha hatari kubwa ya afya na usalama. Mifano ni pamoja na kutopata lishe ya kutosha, usafi, mavazi, makao, au upatikanaji wa huduma za afya muhimu; au kushindwa kuzuia ufikiaji wa shughuli zisizo salama na mazingira.

Unyanyasaji wa kifedha au Kutumia:

Kutumiwa kinyume cha sheria, halali, au hafai ya rasilimali za mtu binafsi mzee na mlezi au mtu mwingine kwa uhusiano wa kuaminika, kwa manufaa ya mtu mwingine isipokuwa mtu mzee. Hii ni pamoja na kumnyimwa mzee haki yake, habari kuhusu, au matumizi ya, faida binafsi, rasilimali, mali, au mali. Mifano ni pamoja na kughushi, matumizi mabaya au wizi wa pesa au mali; matumizi ya kulazimishwa au udanganyifu kwa kujitoa fedha au mali; au matumizi yasiyofaa ya uhifadhi au nguvu ya wakili.

Umoja wa Mataifa (UN), ulipitisha azimio Na. 66/127 ikiwa ni sehemu ya kupinga ukatili kwa wazee, hivyo Juni 15 kila mwaka iliteuliwa kuwa siku maalumu kwa ajili ya 'Kuelimisha na Kupinga Ukatili au Unyanyasaji kwa Wazee'

MAADHIMISHO YA MWAKA 2019

Meneja wa Shirika lisilo la Kiserikali la Helpage Joseph Mbasha anasema wazee wamekuwa wakikutana na changamoto kutokana na utawanyiko ulioko miongoni mwa jamii.

“Kwa hapa kwetu Tanzania kwa ujumla kumekuwa na viwango tofauti Wazee wamekuwa wakiishi kijijini na vijana wamekimbilia mijini, wazee wamekuwa wakikosa msaada wazee wanaishi pekee, wengine wamekuwa wakipigwa na wengine kuuawa.”

Aidha Mbasha anasema unyanyasaji wa kingono kwa wazee upo lakini umekuwa ukifichwa kutokana na mila na desturi, wazee wamekuwa wakibakwa na sababu kubwa ikiwa ni ushirikina.

Mbasha anasema jamii ina wajibu wa kung’amua mabadiliko yanayoambatana na uzee.

“Jamii ndio mwangalizi wa kwanza wa kundi lolote, uzee ni tunu, uzee ni baraka, uzee ni sehemu ya familia, uzee ni sehemu ya familia,” alisema Mbasha

Kauli mbiu ya maadhimisho mwaka 2019, 

“Tuungane pamoja kupaza sauti za Wazee"