MAKTABA YA JAIZMELA: Edward Lowassa ni nani?

Edward Ngoyayi Lowassa ni mwanasiasa nchini Tanzania. Alichaguliwa kuwa Waziri Mkuu wa 10 wa Tanzania  Desemba 30, 2005 na akajiuzulu Februari 7, 2008 kwa kashifa ya Richmond. 

Mwaka 2015 alikuwa mgombea urais kupitia Chama cha Demokrasia na Maendeleo (CHADEMA). 

Alizaliwa Monduli mkoani Arusha Agosti 26, 1953. Alisoma shahada ya kwanza katika tamthilia kwenye Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, halafu shahada ya pili katika Sayansi ya Maendeleo ya Jamii Chuo Kikuu cha Hull nchini Uingereza. 

Lowassa ni mwanasiasa mkongwe mwenye uzoefu mbalimbali katika siasa za nchini Tanzania, kwa kuwa aliwahi kushika vyeo mbalimbali katika serikali kama vile Waziri mdogo wa Mazingira na Mapambano dhidi ya Umaskini katika ofisi ya Makamu wa Rais (1988-2000), Mkurugenzi wa Kituo cha Kimataifa cha Mikutano (1989-1990) na Waziri Mdogo wa Haki na Mambo ya Bunge katika Ofisi ya Makamu wa Rais (1990-1993). Alikuwa mbunge wa Monduli tangu mwaka 1990. 

Mwaka 1995 Edward Lowassa aliamua kuingia katika mchakato wa kumpata mgombea urais kwa tiketi ya Chama Cha Mapinduzi (CCM). Wakati huo Lowassa aliombwa na Umoja wa Vijana kupitia kikao cha baraza kuu la Taifa achukue fomu akiwa miongoni mwa wana CCM wanne ambao vijana waliamini wataweza kulisaidia Taifa kupiga hatua za haraka kuelekea maendeleo endelevu, wengine waliokuwa wametajwa na Umoja wa vijana ni Salim Ahmed Salim, Laurence Gama na Jaji mstaafu Mark Bomani. Katika hatua ya kuchagua majina 3 kati ya majina 11 yaliyoomba nafasi hiyo, Lowassa akawa hakupendekezwa. Vijana wa CCM walihoji kwa nini ameenguliwa, na yeye kwa utii mkubwa kwa CCM aliwataka vijana na viongozi wengine waheshimu maamuzi ya chama na kumuunga mkono atakayeteuliwa kupeperusha bendera ya chama. Ikumbukwe kuwa mwana-CCM mwingine aliyekuwa anakubalika kwa umma Augustino Lyatonga Mrema aliondoka mapema CCM kwa sababu ndogo tu ya kubadilishiwa wizara na kuamua kwenda chama cha NCCR Mageuzi ambako aligombea uraisi kwa chama hicho na kuleta upinzani mkubwa. Yapo maneno ya baadhi ya wanasiasa kwamba kutoteuliwa kugombea kwa Lowassa kulitokana na kuonekana anamiliki fedha nyingi akiwa na muda mfupi kwenye utumishi wa umma, lakini pia inasemekana kuwa wale waliohoji kukatwa kwa jina lake kwenye kikao cha Halmashauri kuu ya Taifa, majibu yalikuwa, CCM iliamua kupeleka majina matatu kwenye mkutano mkuu ili wachague moja katika uwakilishi huo wa majina: walipenda apatikane mtu mzima mmoja, mwenye umri wa kati mmoja na kijana mmoja, watu hao ni mzee David Msuya ambae ni mtu mzima, Benjamini Mkapa ambae umri wake ulikuwa wa kati na kijana ambae ni Jakaya Kikwete. Lakini maneno hayo ya baadhi ya wanasiasa hayakuishia hapo: wakadai baada ya Rais Mkapa kuchaguliwa, hakumteua Lowassa kwa kuwa aliagizwa na Mwalimu Nyerere asimteue mpaka achunguzwe kama uwezo kiasi wa fedha alionao unatokana na mapato halali, kama siyo halali asimteue. Mwaka 1997 Rais Mkapa akamteua Lowassa kuwa Waziri wa Nchi, Ofisi ya Makamu wa Rais mazingira. 

Februari 7, 2008 Lowassa alijiuzulu baada ya kushtakiwa kuwa ameshiriki katika kashfa ya Richmond. Kamati ya bunge iliwahi kuchungulia mkataba baina ya kampuni ya TANESCO na kampuni ya Richmond Development Company LLC kutoka Houston, Texas. Kamati ya wabunge watano chini ya mwenyekiti Dkt. Harrison Mwakyembe ikaona mkataba huu ilikuwa kidanganyifu. Richmond ilipewa kazi ya kutengeneza megawati 100 za umeme kila siku baada ya ukame wa mwaka 2006 uliopunguza uwezo wa TANESCO kutoa umeme nchini kutokana na mitambo yake ya umememaji. Lakini mitambo ya dharura ya Richmond ilichelewa kufika nchini pia haikufanya kazi jinsi ilivyotakiwa. Hata hivyo serikali ikaendelea kulipa zaidi ya dolar za Marekani 100,000 kila siku. 

Edward Lowassa alipokuwa na Chama cha Demokrasia na Maendeleo (CHADEMA), maoni ya wengi walikaririwa wakisema Lowassa ndiye Rais wao wa moyoni licha ya Chama cha Mapinduzi (CCM) kupoka ushindi wa mwanasiasa huyo. Kwani wakati wa kampeni za uchaguzi mkuu John Pombe Magufuli hakuwa akiwika kama ambavyo Lowassa alivyopokelewa na Watanzania walio wengi.

Mwaka 2014 Lowassa alisimamishwa na kamati kuu ya CCM baada ya kushtakiwa ya kwamba aliwahi kuanzisha kampeni ya kuwa mgombea wa urais kabla ya kipindi kilichokubaliwa na chama hiki. 

Lowassa aliondoka katika CCM na Julai 28, 2015 alijunga rasmi na chama cha upinzani cha CHADEMA. Lowassa alikaririwa akisema,“Nitakuwa mnafiki nikisema bado nina imani na CCM.'' Pia mwanasiasa huyo alisema, ''CCM niliyoiona Dodoma si CCM niliyokulia” na kuongeza “Kama Watanzania hawapati maendeleo kupitia CCM basi wakayatafute nje ya CCM.” 

Siku chache baadaye aliteuliwa kuwa mgombea wa urais kwa tiketi ya CHADEMA mnamo Oktoba 2015. 

Kwa mujibu wa matokeo yaliyotangazwa na Tume ya Uchaguzi (NEC) alishindwa kwa kupata asilimia 39.97 za kura zote na mgombea wa CCM John Pombe Magufuli alipata 58.46 Lowassa aliendelea kuwa mjumbe wa kamati kuu ya Chadema. 

Mwaka 2016 alitangaza ya kwamba hawezi kurudi kamwe CCM. Mnamo Januari 2018 aliwahi kuwa na mazungumzo marefu na Rais Magufuli. Machi 1, 2019 Lowassa alirudi kwenye chama chake cha awali Chama Cha Mapinduzi.